Arteterapia – co to jest
Kolorowanki antystresowe a arteterapia
Inspiracją do podjęcia tego tematu stała się rosnąca popularność kolorowanek antystresowych dostępnych na rynku. Ich bogata oferta – od prostych ilustracji po skomplikowane kompozycje pełne detali – może dla jednych stanowić źródło zachwytu, a dla innych być przytłaczająca. Rysunek od dawna wykorzystywany jest w arteterapii, czyli terapii sztuką. Ta forma twórczej ekspresji działa kojąco, uspokajająco i relaksacyjnie, a przy tym wspiera pracę mózgu i rozwija zdolności motoryczne. Pojawia się jednak pytanie: czy każda aktywność plastyczna to już arteterapia?
Czym jest arteterapia
Słowo „arteterapia” (ang. art therapy) łączy dwa elementy – sztukę i terapię. Według definicji Brytyjskiego Stowarzyszenia Arteterapeutów (The British Association of Art Therapists – BAAT), arteterapia jest formą psychoterapii, w której media artystyczne pełnią kluczową rolę w komunikacji. W bezpiecznej, wspierającej atmosferze, w relacji terapeutycznej, uczestnicy tworzą obrazy lub obiekty, które stają się punktem wyjścia do rozmowy i interpretacji. Proces ten sprzyja lepszemu poznaniu siebie, zrozumieniu trudności i może prowadzić do trwałych, pozytywnych zmian w sposobie postrzegania siebie, relacjach z innymi i w jakości życia.
Kto może korzystać z arteterapii
Zajęcia arteterapii dla dzieci i dorosłych nie wymagają talentu plastycznego ani wcześniejszego doświadczenia terapeutycznego. Terapeuta nie ocenia estetyki prac ani nie skupia się wyłącznie na ich aspekcie diagnostycznym. Kluczowe znaczenie ma kontekst psychoterapeutyczny oraz wyjątkowa relacja pomiędzy pacjentem, terapeutą i powstającym dziełem. Arteterapia jest szczególnie cenna dla osób, które mają trudność z wyrażaniem emocji w słowach.
Definicja Amerykańskiego Stowarzyszenia Arteterapii
Amerykańskie Stowarzyszenie Arteterapii (The American Art Therapy Association) określa arteterapię jako profesję, która wykorzystuje proces twórczy w celu poprawy zdrowia psychicznego, fizycznego i emocjonalnego osób w każdym wieku. Terapia sztuką pomaga rozwiązywać problemy i konflikty, rozwija umiejętności interpersonalne, wspiera samokontrolę, redukuje stres, podnosi samoocenę i samoświadomość. Integruje różne dziedziny rozwoju człowieka, łącząc sztuki wizualne, takie jak rysunek, malarstwo i rzeźba, z wiedzą o procesie twórczym, doradztwem i psychoterapią.
Zastosowanie i techniki arteterapii
Techniki arteterapii obejmują malarstwo, rzeźbiarstwo, fotografię, film, a także różne formy terapii słowem, takie jak bajkoterapia, biblioterapia, poezjoterapia czy praca z mitami. W ramach terapii dźwiękiem wykorzystywana jest muzykoterapia, choreoterapia oraz odgłosy natury. Arteterapia dla dzieci często opiera się na muzyce, a do technik leczenia sztuką zalicza się również psychodramę i pantomimę.
Poziomy pracy w arteterapii
W pełnym wykorzystaniu potencjału arteterapii możliwe jest oddziaływanie na różne sfery rozwoju. Koryna Opala-Wnuk wyróżnia poziom manualny, usprawniający sprawność ruchową; poziom kinestetyczny, który poprzez ruch wspiera rozwój i terapię zaburzeń; poziom wyobrażeniowy, pozwalający pielęgnować i rozwijać kreatywność; poziom emocjonalny, pomagający w poznawaniu i wyrażaniu uczuć; poziom sensomotoryczny, angażujący wszystkie zmysły w proces terapii; oraz poziom podświadomy, który dotyczy pracy z lękami, traumami, depresją i zaburzeniami emocjonalnymi.
[1] David B. Edwards: Art therapy. London: SAGE, 2004
[2] http://arttherapy.org/
[3] Koryna Opala-Wnuk: Sztuka, która pomaga dzieciom. Łódź 2009\